به نظرم پایدارترین سیستم عامل برای پزشکان و دانشجویان پزشکی گنو/لینوکس است. عده‌ای که تمایل به تغییر ندارند و دل‌بسته ویندوزند می‌پرسند مگر ویندوز چه مشکلی دارد؟ بیشتر دانشجویان و پزشکان از ویندوز غیرقانونی استفاده می‌کنند و مبلغی برای استفاده از آن به مایکروسافت نمی‌پردازند. چرا وقتی می‌توان از یک سیستم عامل قانونی، رایگان، امن و حافظ حریم خصوصی استفاده کرد، بابت یک سیستم عامل انحصاری گران و ناقض حریم خصوصی هزینه کنیم؟ همچنین ویروس های کمتری برای گنو/لینوکس وجود دارد و یک کاربر عادی نیازی به نصب آنتی ویروس ندارد. حتی در هنگام اتصال فلش به کامپیوترتان خیالتان کمی آسوده تر است. مورد سوم «تحریم» است. در دنیای آزاد خبری از تحریم سرویس آزاد برای یک کشور خاص نیست و همه مردم جهان حق مشارکت و استفاده دارند.
لینوس توروالدز خالق لینوکس است. توصیه میکنم کتاب فقط برای تفریح را بخوایند تا با فلسفه آزادی نرم‌افزار و چگونگی خلق لینوکس آشنا شوید. لینوس حاصل ده سال کارش را به صورت رایگان در اختیار همه قرار داد. می‌توانست در حد استیو جابز پولدار شود اما مسیری دیگری انتخاب کرد.لینوس بخشنده بود و همین بخشندگی مولد تغییرات زیاد در دنیای کنونی است. برای اطلاعات بیشتر نام ریچارد استالمن و لینوس توروالدز را جستوجو کنید و کمی فکر کنیم چرا اسامی این عزیزان را به اندازه بیل گیتس و استیو جابز نشنیده‌ایم؟
با این ذهنیت زندگی کنید که فردا در کشور قانون کپی رایت اجرایی می‌شود می‌توانیم یک زندگی نرمال مانند کشورهای اروپایی و آمریکایی داشته باشیم. در نظر بگیرید که عده‌ای برای برنامه‌هایی که شما با کرک کردن به صورت رایگان استفاده می‌کنید، زحمت کشیده‌اند و انصاف نیست که از نرم‌افزارهای دزدی استفاده کنید. باید تا جایی که در توانمان است از نرم‌افزارهای آزاد که توسط مردم برای مردم ساخته شده استفاده کنیم و حقوق انسان‌ها را محترم بشماریم.
پیدا کردن جایگزین برنامه ها (منزلگاه صفرم)
مهاجرت به لینوکس دردسر های خاص خودش را دارد و اگر ناگهانی به این سیستم عامل مهاجرت کنید منجر به ناراحتی و تنفر از لینوکس خواهد شد. قبل از مهاجرت باید جایگزین برنامه‌هایتان را پیدا کنید. برخی از نرم‌افزارها فقط برای سیستم عامل مک و ویندوز نوشته شده در حالی که برای لینوکس وجود ندارد و شما مجبورید جایگزین برنامه مورد نظر را پیدا کنید. البته امروزه بیشتر نرم‌افزارها برای هر سه سیستم عامل ینی windows, mac و linux وجود دارد. هدف من معرفی نرم‌افزارهای آزاد است. تارنمای alternativeto یک لیست کامل و جامع برای جایگزین برنامه‌ها در اختیارتان قرار می‌دهد. همچنین می‌توانید جایگزین آزاد برنامه مورد نظرتان را در تارنمای switching.software نیز جستوجو کنید. نرم‌افزار جایگزین را پیدا کنید و روی ویندوز یا مک نصب کنید. چند ماهی با نرم‌افزارهای جدید کار کنید و تا قبل از اینکه به این برنامه‌های جدید مسلط نشوید قدم به منزلگاه بعدی نگذارید.
انتخاب توزیع مناسب (منزلگاه اول)
توزیع یعنی چه؟ بگذارید ساده توضیح دهم. اگر کاربر ویندوز یا مک هستید در واقع فقط یک نسخه از سیستم عامل مورد نظر وجود دارد. مثلا وقتی به لپ‌تاپ دوستتان که کاربر ویندوز ۱۰ است نگاه می‌کنید همان ظاهری را می‌بینید که هر روز روی لپ‌تاپ خود می‌بینید. اما گنو/لینوکس یا به اختصار لینوکس ظاهرهای متفاوت با ویژگی‌های متفاوت دارد که روی یک بستر یکسان توسعه داده شده است. به عبارتی توزیع‌های متفاوتی از لینوکس وجود دارد که هر فرد بسته به کار و علاقه‌اش که توزیع را انتخاب می‌کند.
تصور کنید دو بیمار با با شکایت از اینکه سرماخورده‌اند نزد پزشک مراجعه می‌کنند. اما پزشک با توجه به سوالاتی که از فرد می‌کند دو نسخه متفاوت برای کی بیماری می‌نویسد. برای همه یک نسخه واحد وجود ندارد. دنیای دیجیتال و دنیای آزاد نیست این شکلی است. یک توزیع را نمی‌شود به همه تحمیل کرد. کاری که دنیای انحصاری مایکروسافت و اپل انجام می‌دهد. لیست انواع توزیع‌های لینوکس را می‌توانید در ویکی‌پدیا مشاهده کنید.
اگر لینوکس برایتان غریبه است پیشنهاد میکنم از توزیع مینت شروع کنید. به تارنمای ذکر شده مراجعه کنید و فایل iso سیستم عامل را دانلود کنید. از آنجا که از لحاظ گرافیکی به محیط ویندوز شبیه است کمتر احساس غریبگی خواهید کرد. بعد از آشنایی و چندین ماه کار و زمانی که لینوکس را بیشتر شناختید می‌توانید توزیع‌های دیگر را نیز امتحان کنید از جمله اوبونتو ، زوبونتو و فدورا و … .
نحوه ساخت یک فلش مموری قابل بوت (منزلگاه دوم)
برای نصب لینوکس روی کامپیوتر خود ابتدا نیاز دارید فایلی iso را که در مرحله قبل دانلود کردید روی یک فلش بریزید، و از طریق فلش مموری سیستم عامل خود را نصب کنید. اما داستان آن قدرها هم ساده نیست. برای این کار نیاز دارید ابتدا فلش مموری/دیسک خود را bootable کنید. بهترین نرم افزار در حال حاضر etcher است که برای هر سه سیستم‌عامل نیز وجود دارد. نرم‌افزار گفته شده را دانلود و نصب کنید. یک فلش مموری را به دستگاه خود متصل کنید. توجه داشته باشد که همه اطلاعات فلش در جریان نصب پاک خواهد شد. برنامه را باز کنید و فایل iso دانلود شده را ایمپورت کنید و فلش مموری متصل به دستگاه را انتخاب کنید و گزینه flash را بزنید. تبریک می‌گویم! شما یک سیستم‌عامل زنده روی فلش مموری/دیسک خود دارید.
قبل از نصب کامل لینوکس می‌توانید آن را امتحان کنید. اگر از ویندوز استفاده می‌کنید سیستم را reset کنید و دکمه esc یا F12 را فشار دهید. اگر کاربر مک هستید بعد از reset دکمه option را فشار دهید. سپس پنجره‌ای باز می‌شود که می‌توانید usb متصل را انتخاب کرده و سیستم خود را با لینوکس بوت کنید. در منزلگاه بعد آموزش نصب لینوکس را توضیح خواهم داد.
فقط دو درایو روی سیستم خود داشته باشید (منزلگاه سوم)
هنوز عده‌ای هستند که هارد خود را یه چندین درایو تقسیم‌بندی می‌کنند. یکی برای فیلم، یکی برای عکس و … . این روش یک طرح کاملا شکست خورده است. شما به ۲ درایو بیشتر نیاز ندارید. یکی برای سیستم عامل و دیگری برای اطلاعات شخصی شما. اگر جز این افراد هستید ابتدا از اطلاعات خود نسخه پشتیبان تهیه کنید و همه فایل‌های خود را روی یک هارد اکسترنال کپی کنید.
اگر کاربر ویندوزید برای پارتیشن بندی هارد خود و قسمت کردن آن به دو درایو ۲ راه وجود دارد. یکی هنگام نصب لینوکس که در منزلگاه های بعد توضیح خواهم داد. یکی هم استفاده از disk management ویندوز. از هر ورژنی از ویندوز کار می کنید کافی است در قسمت search عبارت command prompt را جستوجو کرده و آن را انتخاب کنید. پنجره‌ای باز می‌شود که همه درایوهای شما را نشان می‌دهد. روی آخرین درایوی که می بینید مثلن F کلیک راست کنین و گزینه delete volume رو بزنید. همین جوری همه را پاک کنید تا برسید به درایو D. بعد روی درایو D کلیک راست کنید و گزینه extend volume رو انتخاب کنید.
اکنون شما یک درایو C دارید که قرار است سیستم عامل در اینجا نصب شود. درایو D نیز برای اطلاعاتتان خواهد بود. مجددا تاکید میکنم قبل از انجام این فرآیند از همه اطلاعات خود بک‌آپ بگیرید. اگه نیاز به توضیحات بیشتر داشتید این ویدئو را در یوتوب نگا کنید.
آموزش نصب سیستم عامل (منزلگاه چهارم)
تا اینجا جایگزین‌های آزاد نرم‌افزارها را پیدا کردیم، لینوکس مینت به دلیل تشابه ظاهری با ویندوز دانلود کردیم و با استفاده از etcher فایل ios را روی فلش‌دیسک خود کپی نمودیم. پارتشن بندی را انجام دادیم و اکنون می‌خواهیم لینوکس را روی درایو C نصب کنیم.فلش دیسک خود را به کامپیوتر بزنید و سیستم را reset کنید. اگر کاربر مک هستید دکمه option را برای چند ثانیه نگه دارید و اگر کاربر ویندوز هستید دکمه F12 یا Esc (بستگی به سیستم دارد) را بزنید تا چنین صفحه‌ای برای شما باز شود:
سپس usb یا فلش‌دیسک متصل را انتخاب کرده و enter بزنید. سپس این صفحه را مشاهده خواهید کرد که گزینه start Linux mint را انتخاب کنید:
بعد از اینکه دسکتاپ لینوکس بارگذاری شد روی آیکون Install Linux Mint کلیک کنید تا پنجره زیر باز شود. زبان روی همان English باشد و continue بزنید:
پنجره بعد از شما سوال می‌پرسد که آیا third party ها نصب شوند یا خیر. third party ها معمولا آزاد نیستد و اگر تمایل ندارید تا بسته‌های غیرآزاد نصب نشود، تیک آن را بردارید. در بعضی سیستم ها برای شناسایی wifi نیاز است که این بسته ها نصب شوند. اگر آماتور هستید پیشنهاد میکنم که تیک را علامت بزنید و به مراحل بعدی نصب بروید.
پنجره بعد نحوه نصب لینوکس را از شما می‌پرسد. اگر گزینه اول را انتخاب کنید، کل هارد شما فرمت خواهد شد و یک درایو بیشتر نخواهید داشت. گزینه something else را انتخاب کرده تا ادامه مراحل نصب را دنبال کنیم.
توی مرحله قبل گفتم که باید ۲ درایو روی سیستم داشته باشید. درایوی را که برای نصب لینوکس انتخاب کرده بودیم به صورت کامل پاک می‌کنیم. برای این کار علامت منفی پایین پنجره را می‌زنیم و یک free space ایجاد می‌شود:
اکنون روی free space کلیک می‌کنیم و علامت مثبت را می‌زنیم تا پنجره زیر باز شود:
آنجا که size نوشته شده است، مقدار را دو برابر رم سیستم خود قرار دهید. مثلا اگر رم کامپیوتر شما ۴ گیگ است، مقدار را روی ۸۰۰۰ مگابایت قرار دهید و و swap area را انتخاب کنید:
اکنون هر چه از free space باقی مانده است را انتخاب کنید و دوباره روی مثبت کلیک کنید و گزینه‌ها را روی primary و ext4 بگذارید:
سپس همین جور next بزنید تا نصب لینوکس خاتمه یابد.
آپدیت کردن سیستم عامل (منزلگاه پنجم)
قبل از اینکه نحوه آپدیت لینوکس را توضیح دهیم به یک نکته اشاره کنم. حروف کوچک و بزرگ هنگام کار با لینوکس اهمیت دارد. برای نمونه اگر فولدری به نام Habenula بسازید می‌توانید در کنار آن فولدری به نام habenula نیز بسازید. چیزی که در ویندوز برای شما امکان پذیر نیست.
برای به‌روز رسانی سیستم‌عامل دو راه وجود دارد. لینوکس مینت یک قسمت مخصوص دارد که می‌توانید آپدیت‌ها را از طریق آن کنترل کنید. که در صورت به‌روز بودن یک تیک سبز پایین سمت راست نشان می‌دهد.
یک راه دیگر استفاده از ترمینال است. ترمینال یا Terminal یک ابزار مفید و ضروری برای کار با لینوکس است. با نوشتن دستورات در ترمینال می‌توانید سیستم خود را کنترل کنید و به کامپیوتر بگویید که چه کاری انجام دهد. در واقع این دستورات زبان ماشین است و برای صحبت با ماشین نیاز است برخی دستورات را به خاطر بسپارید.
وقتی می‌خواهید در ترمینال دستوری را اجرا کنید باید رمز خود را وارد کنید. در واقع اینجا رمزی را وارد می‌کنید که هنگام نصب برای ورود به لینوکس در نظر گرفته اید. توجه کنید که وقتی رمز خود را می‌نویسید به دلیل مسائل امنیتی، چیزی نشان داده نمی‌شود.
خوب برای به روززسانی از طریق ترمینا ابتدا در قسمت search عبارت Terminal را جستوجو کنید و ترمینال را باز کنید. این دو دستور ضروری را به خاطر بسپارید:
sudo apt-get update
منابع را به‌روز می‌کند.
sudo apt-get upgrade
برنامه ها و هسته لینوکس را به روز می‌کند.
بعد از نوشتن دستور از شما سوال می کند که آیا مایل‌اید مثلا ۲۰۰ مگابایت جهت آپدیت دانلود شود؟ که شما Y را تایپ کرده (به بزرگ بودن Y دقت کنید) و enter بزیند. بعد از آپدیت شدن سیستم نوبت نصب نرم‌افزارهای آزاد می‌رسد…
نصب نرم افزارهای مورد نیاز (منزلگاه ششم)
در توزیع‌های لینوکس معمولا شما می‌توانید هم از طریق ترمینال و هم از طریق software manager نرم‌افزارهای مورد نظر را نصب کنید. کافی است در قسمت search عبارت software manager را جست و جو کرده تا به قولی app store لینوکسی شما نمایان شود. اگر به کامپیوتر علاقه دارید و نوشتن کدها برایتان هیجان انگیز است، پیشنهاد می کنم از طریق ترمینال نرم‌افزارهای خود را نصب و به روز رسانی کنید. اینجا چندین دستور که برای دانشجوهای پزشکی لازم است را می‌نویسم.
از مرورگرها شروع می کنیم. برای وب گردی من فقط موزیلا فایرفاکس رو پیشنهاد می کنم.چون آزادنه به جنگ گوگل رفته است. همچنین افزونه‌هایی دارد که روی کرومیوم پیدا نمی‌کنید. فایرفاکس به صورت پیش فرض روی لینوکس مینت و اوبنتو نصب است. اگر به کرومیوم علاقه‌مندید می توانید با دستور زیر نصبش کنید:
sudo apt-get install chromium-browser
برای باز کردن فایل های zip، لینوکس مینت به صورت پیش‌فرض برنامه نصب شده دارد. اما چون پسوند rar آزاد نیست برای باز کردن این فایل باید خودتان دست به کار شوید. بعد از نصب rar با استفاده از archive manager می‌توانید بیشتر فایل‌های فشرده را باز کنید.
sudo apt-get install rar
قدم بعد باز کردن فایل های ورد و پاورپوینت است. از آنجا که مایکروسافت یک طرح کاملا شکست خورده بود به جای استفاده از Microsoft office از LibreOffice استفاده خواهیم کرد. لیبرآفیس. یک آفیس آزاد و در حال توسعه است و یک آفیس کامل را در اختیارتان قرار می‌دهد. در ویندوز حتما با پسوندهای doc , docx کار کرده‌اید. اینجا نیز فایل‌های مخصوص به لیبرآفیس داریم. معادل پسوند docx می شود odt. لیبرآفیس برای هر سه سیستم‌عامل لینوکس، مک و ویندوز عرضه شده است.
sudo apt-get install libreoffice
برای دیدن فیلم و سریال دو نرم افزار پیشنهاد می کنم که هر دو عالی هستند. خودم smplayer را ترجیح می‌دهم. اما توصیه میکنم هر دو را نصب کنید و برنامه پیش‌فرض یا default را به سلیقه خود انتخاب کنید. به ندرت اتفاق می‌افتد که یک فایل با smplayer باز نمی‌شود اما با vlc باز می‌شود.
sudo apt-get install smplayer
sudo apt-get install vlc
برای شنیدن موسیقی نرم افزار Rhythmbox کار راه بنداز است.
sudo apt-get install rhythmbox
برای فرمت کردن و پارتیشن بندی دیسک و حتما حتما gparted را نصب کنید. قبلا توی لینوکس اگر می‌خواستید فلش دیسک خود را فرمت کنید مانند ویندوز نبود که کلیک راست کنید و فرمت بزنید. در نسخه اخیر مینت این ویژگی اضافه شده. اما شما همچنان به این برنامه نیاز دارید.
sudo apt-get install gparted
چهارتا جایگزین آزاد فتوشاپ وجود دارد که بر حسب سلیقه می‌توانید نصب کنید. اما از همه معروف تر با جامعه کاربری بالا گیمپ است.
sudo apt-get install gimp
sudo apt-get install krita
sudo apt-get install pinta
sudo apt-get install mypaint
برای دانلود فایل های تورنت نرم افزار transmission به صورت پیش‌فرض روی لینوکس نصب است.
بعضی برنامه‌ها وجود دارن که توی مخزن لینوکس نیستند و شما مجبورید از سایت سازنده دانلود کنید و خودتون نصبش کنید. برای این کار به پوشه home بروید و یک فولدر جدید به نام applications بسازید. این پوشه مخصوص برنامه‌هایی است که در مخزن لینوکس موجود نیست و قرار است خودمان آن‌ها را نصب کنیم. اکنون شما به لینوکس مهاجرت کردید و یک سیستم پایدار دارید. کار با لینوکس شاید در ابتدا دشوار باشد اما ذره ذره عادت خواهید کرد. هر سوالی هم داشتید می‌توانید از من بپرسید اگر بلد بودم جواب می‌دهم. اینجا من سعی کردم اصل مطلب را به طور خلاصه بیان کنم. برای یادگیری بیشتر حتما به تارنمای سفر به لینوکس سر بزنید و نهایت استفاده رو ازش ببرید. به طور کامل و جامع همه چیز درباره لینوکس توضیح داده است.
